جنگ به عنوان یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخ معاصر کشورمان همواره مورد توجه بسیاری از هنرمندان در رشته‌های گوناگون بوده و هنرمندان تئاتر نیز آثار متعددی را در این زمینه خلق و اجرا کرده‌اند که بخشی از آنها جزو درخشان‌ترین آثار نمایشی ما به شمار می‌آیند.
به گزارش مادوند، برای یک هنرمند تئاتر که همواره در کنار ارزش‌های انسانی به ویژگی‌های دراماتیک موقعیت‌ها نیز توجه دارد، واقعه «جنگ» آبشخوری غنی است و این چنین است که هنرمندان تئاتر کشورمان طی دهه‌های متمادی کوشیده‌اند به زوایای گوناگونی از جنگ و انسان‌هایی که در آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم حضور داشته‌اند، بپردازند.
در این بین هنرمندانی مانند محمد چرم‌شیر، محمد رضایی راد، محمد رحمانیان، چیستا یثربی و … از جمله نویسندگانی هستند که در برخی از آثارشان به جنگ و پیامدهای آن بر زندگی نوع بشر توجه داشته‌اند.
اما هنرمندانی مانند علیرضا نادری و حمید آذرنگ از جمله چهره‌هایی هستند که به واسطه حضور مستقیم در جنگ، بیشترین پرداخت را به این موضوع داشته‌اند. آنان گاه مستقیما به حوادث جنگ توجه داشته‌اند و گاه نیز به پیامدهای این واقعه بر زندگی اقشار گوناگون نگریسته‌اند.
در این گزارش که به انگیزه سالروز آزادسازی خرمشهر نوشته می‌شود، برخی از نمایش‌هایی را مرور می‌کنیم که مستقیما به موضوع مقاومت خرمشهر و شرایط افراد حاضر در این شهر پرداخته‌اند. البته قطعا نمایش‌های بیشتری درباره این موضوع اجرا شده‌اند.
در یکی دو دهه اخیر هنرمندانی مانند امیر دژاکام، حسین مسافر آستانه، بهاره رهنما، ایوب آقاخانی، مریم منصوری و … از جمله چهره‌هایی هستند که با اجرای تئاتر به موضوع خرمشهر در زمان جنگ توجه داشته‌اند.
هرچند در دهه‌های گذشته کمتر به موقعیت‌های دشوار زنان در دل جنگ پرداخته می‌شد، اما از یکی دو دهه گذشته، این موضوع تا حدودی مورد توجه قرار گرفته است و بهاره رهنما و مریم منصوری دو نویسنده و کارگردانی هستند که به وضعیت زنان در جنگ توجه داشته‌اند.
رهنما که در سال‌های دورتر علاقه‌مندی خود را به نوشتن و کارگردانی نیز در کنار بازیگری نشان داده، با اجرای نمایش «غبار» یکی از معدود زنانی است که به موقعیت زنان در روزهای دشوار خرمشهر پرداخته است.
او این نمایش را اوایل دهه ۹۰ در مجموعه تئاتر شهر اجرا کرد. نمایش «غبار» درباره سه زن است که در روزهای پایانی مقاومت خرمشهر، درمقابل اجبار برای خروج از شهر، به دلایلی از ترک شهر امتناع می‌کنند و هر یک از آنان برای ماندن خود در شهر دلایلی دارند …
نسیم ادبی، الهام پاوه نژاد و سپیده گلچین بازیگران این نمایش بودند.
نمایش «آمده بودیم اینجا بمیریم» به نویسندگی و کارگردانی مریم منصوری جزو جدیدترین آثاری است که درباره خرمشهر نوشته و اجرا شده است.
این نمایش خرداد سال ۱۴۰۰ در تماشاخانه سرو به صحنه رفت و داستان آن درباره یک خانواده خرمشهری است که دو تن از فرزندان انان به دلایل گوناگونی در جنگ مفقودالاثر می‌شوند و پس از پایان جنگ به اصرار مادر خانواده به خرمشهر برمی‌گردند تا شاید نشانی از فرزندان گمشده خود بیابند.
حسین مسافر آستانه که نمایش‌های مختلفی را با موضوعات دینی و دفاع مقدس اجرا کرده، با اجرای نمایش «برگشتن»، به موضوع خرمشهر پرداخته است.
این نمایش که متن آن نوشته خیرالله تقیانی‌پور است، اثری اجتماعی است که به شرایط و وضعیت غم‌انگیز خرمشهر پس از جنگ می‌پردازد که همچنان شرایط دشواری دارد و زخم‌های آن التیام پیدا نکرده است و البته این نمایش تلاش می کند قضاوت مستقیمی نداشته باشد.
این نمایش که جزو آثار نسبتا جدید مسافر به شمار می‌آید، سال ۹۸ در مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت.
«هفت عصر، هفتم پاییز» به نویسندگی و کارگردانی ایوب آقاخانی دیگر اثر نمایشی است که به موضوع آزادسازی خرمشهر توجه داشت.
آقاخانی که با نگارش نمایشنامه‌های «کابوس شب نیمه آذر» و «تکه‌های سنگین سرب» به شهید احمد کشوری و مصطفی چمران به عنوان دو تن از قهرمانان جنگ ادای دین کرده، با نمایش «هفت عصر، هفتم پاییز»، شخصیت محمد جهان آرا را که به عنوان نماد آزادسازی خرمشهر به شمار می‌آید، دستمایه قرار داده است.
نمایش او همچون دو نمایش دیگر این تریلوژی، شخصیت‌محور است و متن آن بر نامه‌های شهید جهان آرا به همسرش نوشته شده و البته در کنار این، قصه یکی از همرزمان شهید جهان آرا به طور موازی روایت می‌شود.
این نمایش سال ۹۶ روی صحنه رفت و شخصیت اصلی آن غلامعلی، یکی از همرزمان محمد جهان آرا و یکی از مسافران هواپیمایی بود که محمد جهان آرا نیز در آن حضور داشت و در راه پرواز به تهران سقوط کرد. غلامعلی که از آن سقوط جان سالم به در برد، نمی‌تواند خاطرات نبرد در خرمشهر تحت فرمان جهان آرا و از دست دادن او در سقوط هواپیما را فراموش کند.
ایوب آقاخانی البته به جز این نمایش متن دیگری هم درباره خرمشهر نوشته که با کارگردانی امیر دژاکام روی صحنه رفته است.
نمایشنامه «آسمان و زمین» به نویسندگی ایوب آقاخانی و کارگردانی امیر دژاکام سال ۸۷ در جشنواره مقاومت تولید و اجرا شد.
این نمایش به شرایط نیروهای مقاومت خرمشهر در واپسین روزهای اشغال این شهر می‌پردازد و داستان آن درباره مجروح شدن رزمنده‌ای است که در آخرین دقایق فتح خرمشهر زمین‌گیر شده و سربازان فراری عراقی جسم او و همراهانش را روی مین‌های جهنده قرار داده‌اند.
این نمایش با بازی سیروس کهوری نژاد، یوسف صیادی، شهین علیزاده، الهام جعفرنژاد، حمید فلاحی، مرتضی آقاحسینی، عباس صفا، انوش معظمی، محمد گلپایگانی، رضا گلپایگانی و حامد اویسی اجرا شد.
مرتضی شاه کرم که دیگر نویسنده‌ای است که به جنگ نیز توجه دارد، با نگارش نمایشنامه «جهشه» به موضوع خرمشهر توجه داشته است.
نمایشنامه او درباره خانواده‌ای است که در یکی از محله‌های خرمشهر در زمان جنگ زندگی می‌کنند و سعی دارند شهر را با یک وانت به نام «جهشه» ترک کنند. این وانت متعلق به فردی است که به مشهد رفته است و آنها منتظرند که او برگردد و با وانت خود آنها را از شهر خارج کند و …
نمایش «جهشه» سال ۹۵ با کارگردانی علی برجی در تماشاخانه سرو که ویژه اجرای نمایش‌های دفاع مقدس تعریف شده بود، روی صحنه رفت.
انتهای پیام
ثبت دیدگاه