تئوری حسابداری دکتر مهرانی و دکتر کرمی جلد اول

نام کتاب : تئوری‌ حسابداری (جلد اول)
مولفین : دکتر ساسان مهرانی دکتر غلامرضا کرمی
اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران
سیدمصطفی سیدحسینی
ناشر : نگاه دانش
نوبت چاپ: اول ۱۳۹۲
تیراژ: ۲۰۰۰ نسخه
قیمت: ۲۲.۰۰۰ تومان
انتشارات نگاه دانش: انقلاب- خ ۱۲ فروردین- ساختمان ناشران پلاک ۲۷۱- طبقه ۲- واحد ۴
تلفن: ۶۶۹۵۴۸۹۲
تلفکس: ۶۶۴۸۶۱۵۴

مقدمه
به جرأت می‌توان درس تئوری حسابداری را مهمترین درس دوره تحصیلات تکمیلی رشته حسابداری دانست. در این درس است که دانشجویان کلیشه‌های دوره کارشناسی را کنار گذاشته و اصولاً با درست اندیشیدن آشنا می‌شوند. تسلط بر مبنای فلسفی و تئوریک، رمز رشد و تعالی رشته بوده و می‌تواند راه‌گشای مشکلاتی باشد که در عمل بروز می‌کنند.
کتابی که پیشرو دارید حاصل تجربه چندین ساله مؤلفین بوده و در تدوین آن تلاش شده که ضمن حفظ جامعیت، مطالب به شیواترین شکل ممکن به خوانندگان عزیز تقدیم گردد.
دغدغه مهم بسیاری از کسانی که درس تئوری حسابداری را گذرانده یا در حال گذراندن آن هستند این است که اصلاً فلسفه وجودی تئوری حسابداری چیست و چرا آنها نمی‌توانند با مفاهیم موجود در کتاب‌های تئوری کنار بیایند. در تهیه کتاب حاضر تمام سعی خود را به کار گرفته‌ایم که اگر نتوانیم این دغدغه را به طور کامل حل کنیم، لااقل در کاهش این دغدغه گام جدی برداریم. امیدواریم در جهت رسیدن به این هدف موفق بوده باشیم.
در پایان ضمن تشکر از آقای کامران تاجیک که با نقطه نظرات مفید خود موجب بهبود کار شده‌اند، سرکار خانم زهره قیومی که با جدیت زحمت مطالعه نسخه قبل از چاپ را تقبل نمودند، و سرانجام مدیریت و پرسنل انتشارات نگاه دانش، از تمامی عزیزان خواهشمندیم هر گونه نظر یا پیشنهاد خود را از طریق ناشر یا آدرس الکترونیکی زیر به ما اطلاع دهند:
gholamrezakarami@yahoo.com
m.hosseini.ut@gmail.com
خدا نگهدارتان- مؤلفین

فهرست مطالب

فصل ۱: مقدمه‌ای بر تئوری حسابداری ۱۱
1. مقدمه ۱۳
2. حسابداری چیست؟ ۱۵
۳. تئوری چیست؟ ۱۶
4. تئوری حسابداری چیست؟ ۱۹
۵. ضرورت وجود تئوری در حسابداری ۲۲
۶. دیدگاه‌های مختلف پیرامون حسابداری ۲۴
1-۶. حسابداری به عنوان یک سابقه تاریخی ۲۴
2-۶. حسابداری به عنوان یک سیاست درون سازمانی ۲۵
3-۶. حسابداری به عنوان یک ایدئولوژی ۲۵
4-۶. حسابداری به عنوان یک زبان ۲۶
5-۶. حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی ۲۸
۶-۶. حسابداری به عنوان یک کالا ۲۸
۷. سیر تکامل تئوری‌های حسابداری ۲۹
۸. ساختار کتاب ۳۷
خلاصه فصل ۳۹
نکات برجسته فصل ۴۱
پرسش‌ها ۴۴
فصل ۲: ساختار تئوری حسابداری ۴۵
1. مقدمه ۴۷
2. ساختار تئوری حسابداری ۴۸
1-۲. اجزای تئوری ۴۸
2-۲. روابط میان اجزاء تئوری ۵۱
1-۲-۲. روابط ساختاری ۵۱
2-۲-۲. روابط تفسیری ۵۳
3-۲-۲. روابط عملگرایانه ۵۵
3-۲. طبقه‌بندی تئوری‌ها بر مبنای روابط میان اجزاء آن ۵۶
1-۳-۲. تئوری‌های ساختاری ۵۶
2-۳-۲. تئوری‌های تفسیری ۵۷
3-۳-۲. تئوری‌های عملگرایانه ۵۷
3. قاعده‌مند‌سازی تئوری حسابداری ۵۹
1-۳. رویکرد دستوری (تجویزی) ۶۰
2-۳. رویکرد توصیفی (اثباتی) ۶۲
4. نگرش‌های مختلف پیرامون قاعده‌مندسازی تئوری حسابداری ۶۳
1-۴. رویکردهای سنتی ۶۴
1-۱-۴. رویکردهای غیر تئوریک ۶۴
2-۱-۴. رویکردهای تئوریک ۶۵
1-۲-۱-۴. رویکرد قیاسی ۶۵
2-۲-۱-۴. رویکرد استقرایی ۶۶
3-۲-۱-۴. رویکرد اخلاقی ۶۷
4-۲-۱-۴. رویکرد اجتماعی ۶۹
5-۲-۱-۴. رویکرد اقتصادی ۶۹
6-۲-۱-۴. رویکرد ترکیبی ۷۰
2-۴. رویکردهای نوین ۷۰
1-۲-۴. رویکرد رویدادی ۷۰
2-۲-۴. رویکرد سودمندی در تصمیم ۷۱
3-۲-۴. رویکرد رفتاری ۷۲
4-۲-۴. رویکرد پیش‌بینی ۷۲
5-۲-۴. رویکرد اقتصاد اطلاعات ۷۳
خلاصه فصل ۷۳
نکات برجسته فصل ۷۵
پرسش‌ها ۷۹
فصل ۳: سیاست‌گذاری در گزارشگری مالی ۸۱
1. مقدمه ۸۳
2. جنبه‌های اقتصادی استانداردگذاری ۸۴
1-۲. رویکرد عدم نظارت بر گزارشگری مالی ۸۵
1-۱-۲. انگیزه‌های قراردادی ۸۵
2-۱-۲. انگیزه‌های مبتنی بر بازار ۸۸
3-۱-۲. فرصت انعقاد قراردادهای خصوصی ۹۱
2-۲. رویکرد نظارت بر گزارشگری مالی ۹۱
1-۲-۲. شکست بازار ۹۲
2-۲-۲. اهداف اجتماعی ۹۶
3. مقایسه بازارهای تحت نظارت و بازارهای غیر نظارتی ۹۷
4. پارادوکس‌ها و مشکلات نظارت بر گزارشگری مالی ۱۰۰
5. جنبه‌های سیاسی استانداردگذاری ۱۰۲
1-۵. تئوری منافع عمومی ۱۰۳
2-۵. تئوری منافع گروه ۱۰۳
6. تئوری غالب در سیاست‌گذاری برای حسابداری ۱۰۵
7. پیامدهای اقتصادی سیاست‌های حسابداری ۱۰۶
خلاصه فصل ۱۰۷
نکات برجسته فصل ۱۰۸
پرسش‌ها ۱۱۱
فصل ۴: چهارچوب نظری گزارشگری مالی ۱۱۳
1. مقدمه ۱۱۵
2. رویکردهای تئوریک در تدوین رویه‌های حسابداری ۱۱۷
1-۲. رویکرد بدیهیات- اصول ۱۱۸
2-۲. اهداف صورت‌های مالی ۱۲۰
3-۲. فرضیات بدیهی حسابداری ۱۲۱
1-۳-۲. فرض شخصیت حسابداری ۱۲۲
2-۳-۳. فرض تداوم فعالیت ۱۲۳
3-۳-۲. فرض دوره زمانی ۱۲۴
4-۳-۲. فرض واحد پولی ۱۲۵
4-۲. اصول حسابداری ۱۲۶
1-۴-۲. اصول ورودی- قواعد عملیاتی کلی و زیربنایی ۱۲۷
2-۴-۲. اصول ورودی- محدودکننده ۱۲۹
3-۴-۲. اصول خروجی ۱۳۵
1-۳-۴-۲. قابلیت مقایسه ۱۳۵
2-۳-۴-۲. یکنواختی ۱۳۵
4-۳-۴-۲. ثبات رویه ۱۳۷
3. برداشت‌های نادرست درباره اصول حسابداری ۱۳۸
4. حرکت به سمت رویکرد اهداف- استانداردها ۱۳۹
1-۴. بیانیه‌ای در مورد تئوری بنیادی حسابداری (ASOBAT) 141
2-۴. بیانیه شماره ۴ از هیات اصول حسابداری (APB4) 143
3-۴. گزارش کمیته تروبلاد ۱۴۴
4-۴. بیانیه‌ای در مورد تئوری حسابداری و‌پذیرش تئوری (SATTA) 146
5. اهداف استفاده‌کنندگان ۱۴۸
1-۵. توانایى پیش‌بینى ۱۴۸
2-۵. حسابدهى ۱۵۰
3-۵. اهداف ثانویه ۱۵۲
6. چارچوب نظری گزارشگری مالی ۱۵۳
1-۶. بیانیه‌های مفاهیم حسابداری مالی ۱۵۵
1-۱-۶. بیانیه مفاهیم شماره ۱: اهداف گزارشگری مالی برای واحد تجاری ۱۵۶
2-۶. بیانیه مفاهیم شماره ۲: خصوصیات کیفی اطلاعات حسابداری ۱۶۰
1-۲-۶. مربوط بودن ۱۶۴
2-۲-۶. قابلیت اتکا ۱۶۶
3-۲-۶. محافظه‌کاری ۱۶۷
4-۲-۶. قابلیت مقایسه و یکنواختی ۱۶۸
5-۲-۶. اهمیت ۱۶۸
3-۶. بیانیه مفاهیم شماره ۷: استفاده از اطلاعات جریان‌های نقدی و ارزش فعلی ۱۶۸
4-۶. بیانیه مفاهیم شماره ۸: چارچوب نظری برای گزارشگری مالی؛ جایگزین بیانیه مفاهیم شماره ۱ و ۲ ۱۶۹
7. دیدگاه قانونی نسبت به چارچوب نظری ۱۷۲
8. دیدگاه حقوقی نسبت به چارچوب نظری ۱۷۳
خلاصه فصل ۱۷۴
نکات برجسته فصل ۱۷۵
پرسش‌ها ۱۷۸
فصل ۵: اندازه‌گیری در حسابداری ۱۸۱
1. مقدمه ۱۸۳
2. تعریف اندازه‌گیری ۱۸۴
3. انواع اندازه‌گیری ۱۸۶
1-۳. اندازه‌گیری مستقیم و غیر مستقیم ۱۸۶
۳-۳. اندازه‌گیری بنیادی ۱۸۷
4-۳. اندازه‌گیری مشتقه ۱۸۸
5-۳. اندازه‌گیری دستوری ۱۸۸
۴. مقیاس‌های اندازه‌گیری ۱۸۹
۵. کیفیت اندازه‌گیری‌ها ۱۹۱
۶. واحدهای اندازه‌گیری در حسابداری ۱۹۳
7. خاصه‌های اندازه‌گیری ۱۹۵
1-۷. مبنای مقایسه و ارزیابی ۱۹۷
2-۷. مثالی از الگوهای مختلف حسابداری ۱۹۹
3-۷. حسابداری بهای تاریخی ۲۰۰
4-۷. حسابداری بهای جاری (بهای ورودی- بهای جایگزینی) ۲۰۳
5-۷. حسابداری مبتنی بر خالص ارزش فروش(بازیافتنی) ۲۰۶
۶-۷. حسابداری بهای تاریخی تعدیل شده از بابت تغییر در سطح عمومی قیمت‌ها ۲۰۹
۷-۷. حسابداری مبتنی بر بهای جاری تعدیل شده از بابت تغییر در سطح عمومی قیمت‌ها ۲۱۲
۸-۷. حسابداری خالص ارزش فروش تعدیل شده از بابت تغییر در سطح عمومی قیمت‌ها ۲۱۴
8. جایگاه اندازه‌گیری در چارچوب نظری ۲۱۵
خلاصه فصل ۲۱۹
نکات برجسته فصل ۲۲۱
پرسش‌ها ۲۲۴
فصل ۶: مفاهیم سود، نگهداشت سرمایه و تئوری‌های ارزش ویژه ۲۲۵
1. مقدمه ۲۲۷
2. مفهوم سرمایه ۲۲۸
1-۲. مفاهیم نگهداشت سرمایه ۲۳۰
2-۲. مقیاس‌های اندازه‌گیری سرمایه ۲۳۶
3. مفاهیم سود ۲۳۹
1-۳. سود حسابداری ۲۴۰
1-۱-۳. ویژگی‌های سود حسابداری ۲۴۰
2-۱-۳. نقاط قوت و ضعف سود حسابداری ۲۴۲
3-۱-۳. اهداف گزارشگری و کاربردهای سود حسابداری ۲۴۳
2-۳. سود اقتصادی ۲۴۴
3-۳. سود بازرگانی ۲۴۶
4-۳. مفاهیم سود در سطوح مختلف تئوری حسابداری ۲۴۷
1-۴-۳. مفهوم سود از دیدگاه ساختاری ۲۴۷
2-۴-۳. مفهوم سود از دیدگاه تفسیری ۲۴۹
3-۴-۳. مفهوم سود از دیدگاه عملگرایانه (رفتاری) ۲۴۹
5-۳. توزیع سود ۲۵۰
4. تئوری‌های ارزش ویژه (مالکیت) ۲۵۴
1-۴. تئوری مالکیت انفرادی ۲۵۴
2-۴. تئوری واحد اقتصادی ۲۵۶
3-۴. تئوری ارزش ویژه باقیمانده ۲۵۸
4-۴. تئوری شرکت سهامی (ذینفعان) ۲۶۰
5-۴. تئوری وجوه ۲۶۱
6-۴. تئوری فرماندهی ۲۶۱
خلاصه فصل ۲۶۲
نکات برجسته فصل ۲۶۳
پرسش‌ها ۲۶۶
فصل ۷: صورت‌های مالی ۲۶۷
1. مقدمه ۲۶۹
2. رابطه بین صورت‌های مالی ۲۷۰
1-۲. رویکرد سود و زیانی (درآمد- هزینه) ۲۷۲
2-۲. رویکرد ترازنامه‌ای (دارایی- بدهی) ۲۷۴
3. صورت‌های مالی ۲۷۵
1-۳. ترازنامه ۲۷۵
1-۱-۳. دارایی‌ها ۲۷۶
1-۱-۱-۳. تعریف دارایی‌ها ۲۷۶
2-۱-۱-۳. موارد خاص در ارتباط با دارایی‌ها ۲۷۸
3-۱-۱-۳. خلاصه‌ای از تعیین ارزش دارایی‌ها ۲۸۴
2-۱-۳. بدهی‌ها ۲۸۵
1-۲-۱-۳. تعریف بدهی‌ها ۲۸۵
2-۲-۱-۳. موارد خاص در ارتباط با بدهی‌ها ۲۸۷
3-۲-۱-۳. خلاصه‌ای از ارزشیابی بدهی‌ها ۲۸۸
3-۱-۳. حقوق صاحبان سهام ۲۸۹
1-۳-۱-۳. تعریف حقوق صاحبان سهام ۲۸۹
2-۳-۱-۳. موارد خاص در ارتباط با حقوق صاحبان سهام ۲۹۰
4-۱-۳. خلاصه‌ای از ترازنامه ۲۹۳
2-۳. صورت سود و زیان ۲۹۳
1-۲-۳. رویکرد‌های تهیه صورت سود و زیان ۲۹۴
1-۱-۲-۳. رویکرد عملیات جاری ۲۹۴
2-۱-۲-۳. رویکرد همه شمول ۲۹۵
2-۲-۳. موضوعات تئوریک پیرامون صورت سود و زیان ۲۹۶
۳-۲-۳. خلاصه‌ای از صورت سود زیان ۳۰۳
3-۳. صورت جریان وجوه نقد ۳۰۳
1-۳-۳. موضوعات تئوریک پیرامون صورت جریان وجوه نقد ۳۰۵
۲-۳-۳. خلاصه‌ای از صورت جریان وجوه نقد ۳۰۹
5. استانداردهای مبتنی بر اصول و استانداردهای مبتنی بر قواعد ۳۰۹
خلاصه فصل ۳۱۲
نکات برجسته فصل ۳۱۴
پرسش‌ها ۳۱۷
فصل ۸: بررسی موضوعات خاص در تئوری حسابداری (حسابداری مالیات بر سود، بازنشستگی و سرمایه‌گذاری‌ها) ۳۱۹
1. مقدمه ۳۲۱
2. مالیات بر سود ۳۲۲
1-۲. چالش اصلی ۳۲۲
2-۲. تخصیص مالیات ۳۲۶
1-۲-۲. تخصیص جامع ۳۲۹
2-۲-۲. تخصیص جزئی ۳۳۳
3-۲. تنزیل اقلام مالیاتی انتقالی ۳۳۴
4-۲. نحوه برخورد با زیان‌هایی که مزیت مالیاتی دارند ۳۳۵
5-۲. خلاصه‌ای از حسابداری مالیات بر سود ۳۳۵
3. بازنشستگی و سایر مزایای پایان خدمت ۳۳۶
1-۳. طرح‌های بازنشستگی ۳۳۶
2-۳. روش‌های تأمین وجه در طرح‌های با مزایای معین ۳۴۱
3-۳. موضوعات مطرح پیرامون حسابداری طرح‌های بازنشستگی ۳۴۳
4-۳. سایر مزایای پس از بازنشستگی ۳۴۹
5-۳. خلاصه‌ای از حسابداری طرح‌های بازنشستگی ۳۵۰
4. سرمایه‌گذاری‌ها ۳۵۰
1-۴. شرایط مربوط ۳۵۱
2-۴. تلفیق ۳۵۳
3-۴. روش ارزش ویژه ۳۵۶
4-۴. خلاصه‌ای از حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها ۳۵۷
خلاصه فصل ۳۵۸
نکات برجسته فصل ۳۶۰
پرسش‌ها ۳۶۵
فهرست منابع ۳۶۷